Dla Wierzyciela
Co warto wiedzieć.
Przedawnienie Roszczeń
CZYM JEST PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
Przedawnienie roszczeń jest instytucja prawa cywilnego dzięki której można uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia. W związku z upływem określonego w ustawie terminu możliwość dochodzenia roszczeń przed sądem zostaje ograniczona.
Jak wskazano w art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego, przedmiotem przedawnienia mogą być wyłącznie cywilnoprawne roszczenia o charakterze majątkowym. Wynka z tego, iz przedawnieniu nie podlegają
oszczenia niemające charakteru cywilnoprawnego (na przykład roszczenia procesowe, lub administracyjnoprawne)
uprawnienia cywilnoprawne – nie podlegają zatem przedawnieniu prawa podmiotowe bezwzględne (np. prawo własności), ani uprawnienia kształtujące (np. uprawnienie do wypowiedzenia umowy)
a także roszczenia niemajątkowe (np. roszczenia, które służą ochronie dóbr osobistych).
Ponadto w niektórych wyjątkowych wypadkach nie przedawniają się roszczenia cywilnoprawne o charakterze majątkowym. Zgodnie z art. 223 § 1 Kodeksu cywilnego przedawnieniu nie ulega roszczenie windykacyjne dotyczące nieruchomości (o wydanie nieruchomości – art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego) i roszczenie negatoryjne dotyczące nieruchomości (o zaniechanie naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, na przykład poprzez tak zwane immisje – art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego).
ZARZUT PRZEDAWNIENIA ROSZCZENIA
Z przepisu art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik), może uchylić się od jego zaspokojenia. Aby uchylić się od zaspokojenia należy poinformować wierzyciela o upływie terminu przedawnienia roszczenia i odmowie spełnienia świadczenia – realizowane jest to w ramach podniesienia zarzutu przedawnienia.
Zarzut przedawnienia roszczenia może być podniesiony zarówno na etapie postępowania przedsądowego, jak i na etapie postępowania sądowego. Jeżeli w danej sprawie będzie prowadzone postępowanie sądowe na skutek wniesienia przez wierzyciela pozwu konieczne jest każdorazowe podniesienie zarzutu przedawnienia na tym etapie postępowania, niezależnie od tego, że zarzut przedawnienia był już podniesiony jeszcze przed wniesieniem pozwu.
Sąd lub inny organ powołany do rozstrzygnięcia sprawy nie może więc uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia z urzędu. W pewnym przypadkach podniesienie zarzutu przedawnienia może być uznane za niezgodne z prawem, zwłaszcza jeżeli byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 Kodeksu cywilnego).
Dłużnik może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia roszczenia (może dojść do tego w dowolnej formie). Jednak ważne zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia może nastąpić dopiero po upływie terminu przedawnienia.
Jakie są skutki przedawnienia?
Na skutek upływu terminu przedawnienia roszczenie nie wygasa. Roszczenie istnieje nadal i może zostać dobrowolnie zaspokojone przez dłużnika. Nie może natomiast zostać zaspokojone w drodze przymusu państwowego. W przypadku skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia na etapie postępowania sądowego, powództwo powinno zostać oddalone.
W przypadku dobrowolnego spełnienia przez dłużnika przedawnionego roszczenia (na przykład na skutek braku świadomości upływu terminu przedawnienia), nie może on żądać zwrotu spełnionego świadczenia. Ograniczenie to wynika z art. 411 pkt 3) Kodeksu cywilnego.
Terminy przedawnienia roszczeń
W przypadku przedawnienia roszczeń wyróżnia się terminy ogólne i szczególne. Ogólne terminy przedawnienia roszczeń określone są w art. 118 Kodeksu cywilnego:
podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat
dla roszczeń o świadczenia okresowe termin przedawnienia wynosi 3 lata
dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata
Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Terminy te stosuje się jednak tylko wtedy, gdy przepis szczególny nie przewiduje innego terminu przedawnienia roszczenia. Przykładem przepisu określającego inny termin przedawnienia jest art. 677 Kodeksu cywilnego wprowadzający roczny termin przedawnienia dla niektórych roszczeń z umowy najmu.
Roszczenia o świadczenia okresowe to roszczenia które dłużnik obowiązany jest spełniać w określonych z góry odstępach czasu. Typowym przykładem świadczenia okresowego może być czynsz najmu, świadczenie rentowe, czy też odsetki.
Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej powinny przysługiwać podmiotowi, który profesjonalnie zajmuje się działalnością gospodarczą i być z nią związane. Nie jest natomiast istotne przeciwko komu kierowane są te roszczenia. Mogą być bowiem kierowane przeciwko innej osobie prowadzącej działalność gospodarczą, jak również przeciwko konsumentowi.
Zgodnie z art. 119 Kodeksu cywilnego powyższe terminy przedawnienia roszczeń nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną (np. przez umowę).
Od kiedy rozpoczyna się bieg ogólnych terminów przedawnienia roszczeń?
Przepis art. 120.
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń
W trakcie biegu terminów przedawnienia mogą pojawić się szczególne okoliczności, które utrudniają lub uniemożliwiają dochodzenie roszczeń przez osobę uprawnioną. Z tego względu Kodeks cywilny wprowadza instytucję zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia polega na tym, że przy ustalaniu biegu terminów przedawnienia roszczenia nie bierze się pod uwagę pewnych okresów, w których występowały te szczególne okoliczności.
Gdy jakieś szczególne okoliczności pojawią w momencie, w którym powinien się już rozpocząć bieg przedawnienia to następuje wtedy przesunięcie początku biegu terminu przedawnienia do chwili ustania wspomnianych okoliczności. Natomiast gdy szczególne okoliczności pojawią się już po rozpoczęciu biegu przedawnienia, to nie uwzględnia się czasu ich trwania. Zatem po ich ustaniu przedawnienie nie biegnie od początku, lecz w dalszym ciągu.
Art. 121 Kodeksu cywilnego określa, iż "Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;
co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody;
co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji;
co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego."
W przypadku osób niemających pełnej zdolności do czynności prawnych obowiązują jeszcze zasady uzupełniające okreslone w Art 122 który wskazuje:
Art. 122. § 1. "Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
§ 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia
Przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczeń
Zajście zdarzenia powodującego przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że okres przedawnienia roszczenia zaczyna biec od nowa po zajściu tego zdarzenia. Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany przez 3 typy zdarzeń wskazane w art 123,124 oraz 125 kodeksu cywilnego.
Art. 123. § 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
Art. 124. § 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu prze sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
Art. 125. § 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.
Mediacja
Bieg przedawnienia roszczenia przerywa wprowadzona w 2005 roku do Kodeksu postępowania cywilnego instytucja mediacji (art. 183.1-183.15 Kodeksu postępowania cywilnego). Pozwala ona na rozstrzygnięcie sporu przez zawarcie ugody przed mediatorem. Mediację wszczyna się na podstawie umowy stron albo postanowienia sądu (tylko wtedy, gdy strony się temu nie sprzeciwią).
Przerwane przedawnienie biegnie na nowo dopiero po zakończeniu mediacji. Z kolei roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat 6, nawet jeśli termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Nie dotyczy to jednak roszczeń o świadczenia okresowe, które przedawniają się z upływem lat 3.
Odpowiednio Przygotowana Dokumentacja
Jednym z podstawowych elementów umożliwiających skuteczne dochodzenie nalezności jest dokładene i sktupulatne prowadzenie dokumentacji handlowej, oraz szybkie podjęcie działań w sytuacji pojawiających się opóźnień w płatnościach.
Dokumentacja handlowa na etapie współpracy z klientem:
Zebrane przez nas doświadczenia związane z przeszło 20 - letnią pracą na rynku wierzytelności potwierdzają zasadę, iż odpowiednio prowadzona dokumentacja handlowa znacznie zwiększa szansę na odzyskanie należności, a przede wszystkim, odbiera dłużnikowi możliwość podnoszenia zarzutów w postępowaniu windykacyjnym i dalej sądowym. Wyczulamy naszych Klientów, by od początku współpracy wypracowywali ze swoimi partnerami handlowymi takie schematy współpracy w których występuje:
Stała umowa handlowa określająca zasady współpracy,
Ogólne Warunki Sprzedaży
Zamówienia - Formularze Zamówień,
Potwierdzenia dostawy towarów,
Właściwie przygotowane monity i wezwanie do zapłaty spełniające wymogi wskazane w przepisach prawa,
Formularze Ugody.
Dokumenty potrzebne do wszczęcia windykacji polubownej
Po zamknięciu cyklu windykacji wewnętrznej u Klienta, w przypadku przekazania sprawy do obsługi w naszej firmie. Klient przekazuje na wstępie tylko podstawowe dane dotyczące dłużnika (nip, zestawienie przeterminowanych faktur, lub dokumentację potwierdzającą istnienie roszczenie ) oraz podpisane pełnomocnicywo do podjęcia czynności windykacyjnych.
Dokumenty potrzebne do wszczęcia windykacji sądowej
Na tym etapie wymagamy od Klienta przekazanie kompletu dokumentacji posiadanej w sprawie w tym wszczególności: faktur, potwierdzeń dostarczenia towaru (potwierdzenie spełnienia świadczenia wzajemnego), protokołów, potwierdzeń częściowych wpłat o ile takowe były, wezwań do zapłaty, wymiany korespondencji, wymiany emai itp.
Warto zbierać, i katalogować dokumentację handlową w toku współpracy z każdym klientem. Odrobina pracy jaką wykonany zberając dane o dłużniku może w późniejszym czasie pomóc w procesie windykacji i egzekucji jego zobowiązań.
Windykacja w przypadku braku dokumentów
W przypadku gdy niestety brakuje dokumentacji dotyczącej współpracy handlowej, jast ona niekompletna, lub niepodpisana (tylko wydruki) analizujemy ryzyko naszych Klientów i przedstawiamy naszym zdaniem najbezpieczniejszą ścieżkę postępowania. Każda sprawa jest oceniana indywidualnie.
Zabezpieczenie Roszczenia
Warto zabezpieczyć swoje wierzytelności.
O udzielenie zabezpieczenia wierzytelności może starać się każda strona, lub uczestnik postępowania, która uprawdopodobni, iż posiada interes prawny "o udzielenie zabezpieczenia" Sposób zabezpieczenia "roszczeń pieniężnych", najistotniejszy z punktu widzenia postępowań windykacyjnych, zotał określon a art 747 kodeksu postępowania cywilnego.
Wskazane wyżej narzędzie, staje się powoli coraz bardziej docenianie w postępowaniach windykacyjnych. W skrócie umożliwia ono np. zabezpieczenie środków finansowych na rachunku bankowym dłużnika (środki trafiają na rachunek depozytu sądowego) do czasu zakończenia postępowania sądowego, co biorąc pod uwage fakt, iż procesy sądowe moga trwać nawet po kilka lat znacznie zwiększa szansę zaspokojenia roszczeń wierzyciela.
Zapraszamy do stałej wspołpracy.